Người đọc dễ dàng nhận ra mạch ngầm xuyên suốt trong SÀI GÒN - CHUYỆN ĐỜI CỦA PHỐ 3 vẫn là một Sài Gòn phồn hoa, rộng mở đón nhận mọi người không phân biệt xuất thân, gốc gác... Những đặc điểm đó khúc xạ qua lăng kính và sự nhìn nhận riêng của những nhân chứng từng là người ở các tỉnh lân cận đến thành phố này. Theo tác giả: “Những người di dân đến Sài Gòn luôn phát hiện những điều thú vị mà những người sống ở đô thị này từ nhỏ đến lớn cũng không nhận ra được”.

Đó là một Sài Gòn sang trọng, hoa lệ trong lời kể của chàng thanh niên Lý Thân - cậu ấm trong một gia đình ở Lái Thiêu (Bình Dương), thông qua chuyến lang thang khám phá của mình trên đường phố Sài Gòn trước 1954.

Còn đây là Sài Gòn trong mắt người miền Trung cách nay hơn bảy mươi năm trước: “... nhà cửa phố xá đông nghẹt, có nhà lầu cao ba tầng, có đường đi rộng rãi ba thước, trên bộ xe hơi chạy boong boong, dưới nước tàu thủy chạy vù vù, tối về đèn điện thắp sáng choang như ban ngày, ông Tây bà đầm ôm nhau đăng-xê coi vui mắt quá chừng! Thật là văn minh quá sức tưởng tượng của dân An Nam ta...”.

Qua trang sách người đọc được biết Sài Gòn là nơi những người nghèo chí thú làm ăn và giỏi tích cóp như “chú Chệc bán đậu phộng rang”, “cánh xe ôm uống cà phê vợt đọc nhật trình” hay cư dân góc xóm Đa Kao… Không giàu có nhưng có thể tồn tại an nhiên và phong lưu, giữ bản sắc, nguồn gốc của mình.

Ngay cả ở người giàu sụ, tiêu tiền như nước cũng có tác phong giản dị đến bất ngờ như trong bài Người trong này họ như thế. Sài Gòn qua câu chuyện của người con dâu trong một gia đình cư dân lâu đời ở Bà Chiểu chuẩn bị đón Tết tái hiện đời sống người Sài Gòn - Gia Định hồn hậu, nhân ái, trọng nghĩa. Sài Gòn trong sinh hoạt những ngày trước Tết của gia đình gốc Hà Nội đến sống ở cổng xe lửa số 7, quận Phú Nhuận với sự tinh tế, nhẹ nhàng, thoảng hương hoa thủy tiên trong nỗi nhớ rưng rưng quê xưa.

Đây là góc nhìn của họa sĩ ký họa kiêm phóng viên Mỹ Dick Adair về những bức tranh ghi chép mọi mặt đời sống nơi đây, ghi nhận tinh tế đến chi tiết người Sài Gòn “giặt đồ, nghe radio và mùi nước mắm đang xào nấu trên bếp”, trong khi bên kia sông máy bay đang nã đạn và kết luận rằng: “sự hòa nhập vào đời sống Sài Gòn mới là câu chuyện thú vị hơn mọi kế hoạch đã trù tính”.

Còn nhiều câu chuyện thú vị khác về Sài Gòn trong SÀI GÒN - CHUYỆN ĐỜI CỦA PHỐ 3 và nói như tác giả Phạm Công Luận, là “những câu chuyện “trên bờ” của dòng lịch sử”. Nhưng giúp người đọc hình dung rõ và sinh động hơn một dòng chảy lịch sử của Sài Gòn trước đây...

Sách còn có hai phụ lục:

1.    Chân dung nghệ sĩ một thời.

2.    Những cột mốc văn hóa - xã hội đáng nhớ.

Minh Khai trân trọng giới thiệu.