Giáo sư Phong Lê trong bài viết Truyện ngắn Nam Cao - trong bối cảnh hiện thực trước 1945 đã có phân tích sau về nhân vật Chí trong truyện ngắn Chí Phèo: “Toàn bộ truyện ngắn Nam Cao trước năm 1945 đều hướng vào một hiện thực lớn, bao trùm toàn xã hội: sự bần cùng hóa.

...Đó là câu chuyện về cuộc đời dài của Chí, trên nền kể lịch sử, và sự đặc tả, đặt vào thì hiện tại, cũng trong khuôn khổ của một ngày. Cuộc đời Chí bị phá vỡ ở một tình huống mới, đặt được ở thì hiện tại. Đó là cái tình huống Chí say hơn bình thường, rồi lạc vào nhà Tự Lãng, càng quá chén nữa, mà vào vườn chuối, rồi gặp Thị Nở. Có thể nói đó là tình huống đột xuất để cho Chí có cơ hội mà tỉnh ra. Tỉnh ra mà biết cái mùi vị cháo hành và mùi vị đàn bà. Tỉnh ra mà biết thế nào là buồn, là cái nỗi lo sợ cho tuổi già đến - cô độc và ốm đau. Rồi từ cơn tỉnh (kéo dài đến sáu ngày) mà trở lại say... Và đây là lần say sau một cơn tỉnh dài duy nhất trong đời. Chí từ nhà Thị Nở đi, định để gây sự với Thị, nhưng thói quen lại dẫn Chí đến nhà Bá Kiến. Ở nhà Bá Kiến, hắn lại không theo thói quen cũ là đòi nợ đòi tiền, mà đòi làm người lương thiện (!).”

Minh Khai trân trọng giới thiệu.