NGƯỜI TRONG ĐÊM HÈ là cuốn sách đã góp phần đưa giải Nobel Văn học năm 1939 về cho Frans Emil Sillanpää (1888-1964) và về cho đất nước Phần Lan. Chính Sillanpää đã gọi "đứa con tinh thần" này là "chuỗi thơ mang tính tự sự" bởi sự đan kết tự nhiên giữa bốn mươi tám văn khúc tả cảnh, đối thoại, độc thoại, có lúc đầy kịch tính, khi lại man mác, nên thơ.

Tuy là một tác phẩm ngắn trong địa hạt tiểu thuyết, NGƯỜI TRONG ĐÊM HÈ vẫn dựng được tuyến nhân vật phong phú và sinh động. Trước hết, Sillanpää dành nhiều trang viết cho những phụ nữ ở miền quê: cô thiếu nữ Helka đang trải qua quãng đời thanh xuân yên bình; còn hai người vợ - Hilja và Santra - mỗi người đối diện với một hoàn cảnh, đeo nặng một tâm tư. Song hành cùng các nhân vật nữ, dĩ nhiên, là bóng hình những người đàn ông: chàng sinh viên Arvid hào hoa (bạn trai Helka); anh nông dân Jalmari ngu ngơ, vụng về (chồng Hilja); Jukka - người chồng thờ ơ của Santra. Họ cùng xuất hiện trên nền bối cảnh điền trang, một không gian tưởng chừng đơn sơ, yên ả song lại làm nảy lên bức tranh nội tâm sâu kín, đa chiều.

Chỉ một năm sau khi ra đời, tiểu thuyết NGƯỜI TRONG ĐÊM HÈ đã được dịch và xuất bản ở Thụy Điển. Sau đó, tác phẩm được dịch và xuất bản ở Estonia (1936), Đan Mạch (1937), Na Uy (1937), Latvia (1937) và Anh (1966). Đến nay, tiểu thuyết dịch ra 17 thứ tiếng trên toàn thế giới.

Theo đánh giá của Viện hàn lâm Thụy Điển về cuốn sách này như sau: “Am hiểu tường tận, sâu sắc người nông dân Phần Lan... Bằng những thủ pháp nghệ thuật đáng ngưỡng mộ. Sillanpää đã miêu tả tài tình cuộc sống, số phận của họ như một bộ phận không thể tách rời của thiên nhiên”.

Minh Khai trân trọng giới thiệu.